Wat zijn retinoïden? Geschreven door: Shannon SteckMedisch beoordeeld door Corey L. Hartman MD, gecertificeerd dermatoloog Bijgewerkt op: 4/23/2024 Onderwerpen: Wat zijn retinoïden? Voordelen van retinoïdenHoe werken retinoïden? Soorten retinoïdenRetinoïden toepassen in je routineKun je retinoïden combineren met andere actieve ingrediënten? Retinoïden zijn het neusje van de zalm binnen de huidverzorging, en dat is niet voor niets. Deze groep derivaten van vitamine A helpt tekenen van huidveroudering, puistjes, verstopte poriën en huidverkleuringen na puistjes te verbeteren (1). Om retinoïden zo goed mogelijk te gebruiken en er de vruchten van te plukken, is het belangrijk dat je deze krachtpatsers in huidverzorging begrijpt en weet hoe je ze veilig en effectief kunt gebruiken.Wat zijn retinoïden? Retinoïden zijn derivaten van vitamine A, een antioxidant en voedingsstof dat essentieel is voor de productie van een gezonde huid (2, 3). Vitamine A heeft meer dan 70 jaar onderzoek achter de rug om de gezondheid en het uiterlijk van de huid te helpen verbeteren. Bovendien komen er steeds meer nieuwe onderzoeken die de voordelen uitbreiden. Beschouw “retinoïde” als een overkoepelende term voor alle ingrediënten die van deze vitamine zijn afgeleid. Enkele ingrediënten die onder deze term vallen zijn retinaldehyde (retinal), retinol en retinylpropionaat. Retinoïden zijn celcommunicerende ingrediënten die de huid aansporen om cellen om te zetten en zich jonger en gezonder te gedragen. Dit is belangrijk omdat naarmate we ouder worden, ons celvernieuwingsproces vertraagt, wat leidt tot zichtbare leeftijdgerelateerde veranderingen. Geen twee retinoïden zijn echter hetzelfde. Retinoïden variëren ook in sterkte. De huid moet namelijk de meeste retinoïden omzetten in retinoïnezuur voordat het werkzaam is (4). De huid kan kieskeurig zijn hierin. Om de huid een retinoïde te laten 'accepteren' als werkpartner, moet het dus een enzymatisch omzettingsproces doorlopen en worden afgebroken tot retinoïnezuur. Voor retinylpalmitaat zijn bijvoorbeeld drie conversiestappen nodig om retinoïnezuur te worden, voor retinol twee en voor retinaldehyde één. Hoe minder conversiestappen een retinoïde nodig heeft, hoe sterker het is over het algemeen. Retinoïden staan ook bekend om hun sterke, natuurlijke bioactieve geel tot oranje kleur. Maak je hier geen zorgen om. Vitamine A is van nature een kleurrijk materiaal. Voordelen van retinoïden Retinoïden worden vaak geroemd om hun anti-aging eigenschappen, maar ze hebben ook vele andere voordelen voor de huid. Hoewel deze voordelen variëren afhankelijk van de structuur en hoe de huid ermee omgaat, staan de meeste retinoïden erom bekend dat ze: Zichtbaar fijne lijntjes en rimpels verminderen (5). Zichtbaar de stevigheid van de huid verbeteren door de huid te stimuleren verjongende stoffen aan te maken die de structuur van de huid zichtbaar ondersteunen (5). Bultjes en verstoppingen verminderen, waardoor ze uitermate geschikt zijn voor een acne-gevoelige huid (6). Retinoïden helpen ook om deze verstoppingen op afstand te houden. Sommige retinoïden helpen zelfs om de talgproductie in balans te brengen, wat verstoppingen en onzuiverheden verder helpt verminderen en voorkomen. Grove poriën verfijnen. Ongelijkmatige teint en pigmentatie als gevolg van zonneschade, huidveroudering en puistjes bestrijden (1). De huid beschermen tegen de opeenstapeling van schade die externe factoren kunnen veroorzaken. Als je hier niets aan doet, kan deze schade rimpels, dofheid, crèpe-achtige textuur en een ongelijkmatige teint veroorzaken. Hoe werken retinoïden? Retinoïden communiceren met huidcellen op een zeer complexe manier. Nadat ze zijn omgezet in retinoïnezuur, geven ze de huid instructies om bepaalde taken uit te voeren (4). Eén van deze taken is de huid stimuleren om cellen op een verjongende manier om te zetten en de huid overhalen om stoffen aan te maken die de huid verstevigen. Retinoïden werken ook als antioxidanten, ze beschermen de huid tegen schade door uv-straling en luchtvervuiling. Soorten retinoïden Veel soorten retinoïden komen voor in vrij verkrijgbare huidverzorgingsproducten en voorgeschreven crèmes, lotions en gels. Zoals we al eerder vertelden, variëren retinoïden sterk op basis van hun structuur, concentratie en hun omzettingsproces. Hieronder bespreken we de populairste retinoïden. Retinaldehyde Retinaldehyde (retinal) is één van de populairste en krachtigste retinoïden. Het heeft één conversiestap nodig om werkzaam te zijn, wat betekent dat het sterker en sneller werkt dan retinol. Onderzoek heeft aangetoond dat de sterkte het niet minder verdraaglijk maakt dan retinol, deels vanwege de vooruitgang in formuleringsmethoden, zoals inkapseling (5). Inkapseling is het verpakken van actieve ingrediënten in een ander, beter verdraagbaar, ingrediënt dat ervoor zorgt dat de kernwerkstof langer stabiel blijft en op de juiste plek in de huid terechtkomt. Bovendien is retinaldehyde een beproefde en betrouwbare ster tegen huidveroudering die fijne lijntjes en rimpels vermindert, het is bijzonder nuttig voor het voorkomen van verstoppingen, het in balans brengen van de talgproductie en het verbeteren van de structuur en teint van een acne-gevoelige huid (5, 6). Dit komt omdat het gedeeltelijk de oorzaak van onzuiverheden en puistjes wegneemt. Retinaldehyde is een geweldige optie als je niet de gewenste resultaten ziet met retinol. Het is ook perfect voor volwassenen die tegelijkertijd worstelen met tekenen van huidveroudering en puistjes. Deze krachtige retinoïde wordt als mild voor de huid beschouwd, is vrij verkrijgbaar en wordt vaak gebruikt in producten in concentraties tussen 0,05% en 0,1%. Tretinoïne Laten we nu eens kijken naar tretinoïne, de koning onder de retinoïden. Tretinoïne is de synthetische versie van retinoïnezuur, wat betekent dat het niet hoeft te worden omgezet om in de huid te werken. Het is daarom de meest krachtige retinoïde. Het wordt ook wel all-trans-retinoïnezuur genoemd. Het is alleen verkrijgbaar op recept. Het is de gouden standaard als het aankomt op anti-aging en anti-acne voordelen (13). Het helpt niet alleen fijne lijntjes en rimpels, pigmentvlekken en hyperpigmentatie te verminderen, maar bevordert ook de stevigheid, verbetert de textuur, verheldert en helpt natuurlijk bij de behandeling van acne. Het is dé voorgeschreven retinoïde voor de huid met hardnekkige problemen, de acne-gevoelige huid, de huid met zonneschade en de meer gevorderde tekenen van huidveroudering. Tretinoïne is een van de meest onderzochte retinoïden en werd al in 1971 door de FDA goedgekeurd voor uitwendige toepassing (14). Het kan echter gevoeligheid veroorzaken door de sterkte. Om dit tegen te gaan, moet je zorgen voor een milde, parfumvrije huidverzorgingsroutine met een voedende toner, kalmerend serum, hydraterende nachtcrème en SPF naast tretinoïne. Adapaleen We hebben hierboven al kort adapaleen genoemd, laten we er wat dieper op ingaan. Adapaleen is een synthetische retinoïde die niet wordt omgezet in retinoïnezuur omdat dat niet nodig is. Het werkt rechtstreeks en geeft opdrachten zodra het plaatselijk wordt aangebracht om de huid gezonder en efficiënter te laten werken en te stoppen met het produceren van verstoppingen (10). Velen beschouwen het als een top retinoïde om acne, een vette huid, grove poriën en verstoppingen tegen te gaan. Adapaleen is erg bekend. Ten eerste is het in de meeste landen verkrijgbaar als 0,1% gel zonder recept of in hogere sterktes (zoals 0,3%) en verschillende producten op recept (11). Ten tweede, hoewel adapaleen een krachtig retinoïde is dat in de huid werkt zonder conversie, wordt het aantoonbaar beter verdragen dan tretinoïne (retinoïnezuur) (12). Oleyladapalenaat Oleyladapalenaat is een synthetische derde generatie retinoïde. Het is een voorloper van adapaleen, een uniek retinoïde dat een beetje anders met de huid werkt dan traditionele retinoïden. Oleyladapalenaat is uniek omdat het niet hoeft te worden omgezet in retinoïnezuur voordat de huid ermee kan werken. Het wordt in plaats daarvan omgezet naar adapaleen, wat direct werkzaam is in de huid. Bij plaatselijk gebruik helpt deze retinoïde bij het stimuleren van een egale teint en textuur dankzij zijn vermogen om verstoppingen te voorkomen en de talgproductie in balans te brengen, waardoor poriën minder zichtbaar worden (8). Net als de meeste retinoïden heeft oleyladapalenaat ook belangrijke voordelen tegen huidveroudering, zoals verbetering van de teint en stevigheid. Oleyladapalenaat is een geweldige retinoïde voor mensen met hardnekkige huidproblemen, een vette huid of verstopte poriën. Concentraties tussen 0,1% en 0,5% zijn aan te raden voor leave-on huidverzorgingsproducten. Leuk weetje: Omdat het geen vorm van retinol is, heeft het geen gele of oranje tint! In plaats daarvan heeft het een witte kleur. Hydroxypinaronretinoaat Hydroxypinaronretinoaat is een andere unieke retinoïde. Het verschilt van andere vitamine A-derivaten omdat het geen vorm van retinol is, maar van retinoïnezuur zelf! Het vereist slechts één conversiestap daardoor. Deze retinoïde is relatief nieuw en stabieler dan oudere derivaten van vitamine A. Hydroxypinaronretinoaat heeft zowel anti-aging als verstoppingsverlagende eigenschappen. Het is gespecialiseerd in het verhelpen van huidverouderingsschade die gepaard gaat met blootstelling aan de zon, zoals een ongelijkmatige teint, pigmentvlekken, een ruwe textuur en fijne lijntjes en rimpels (9). Dit ingrediënt is een goed alternatief voor degenen die gevoeligheid ervaren bij het gebruik van retinoïnezuur. Door de structuur kan het een positieve invloed hebben op de huid bij concentraties vanaf slechts 0,02%. Retinylpropionaat Retinylpropionaat is een synthetische vorm van vitamine A. Het wordt gemaakt door de combinatie van retinol en propionzuur, een vetzuur. Hoewel het drie conversiestappen vereist naar retinoïnezuur, zorgt de unieke structuur ervoor dat het langer werkzaam blijft op de huid, waardoor het zowel mild als effectief is. Retinylpropionaat behoudt de meeste voordelen van retinol wanneer het op de huid wordt aangebracht, waaronder een vermindering van fijne lijntjes en rimpels, evenals pigmentvlekken en het verminderen van tekenen van zonneschade (7). Deze retinolvorm is een geweldige keuze voor een gevoelige huid en als alternatief voor retinol of retinaldehyde bij beginnende of gemiddelde huidproblemen en wordt meestal gebruikt in formules in concentraties tussen 0,1% en 0,4%. Retinylpalmitaat Retinylpalmitaat is een mildere retinoïde (het heeft drie conversiestappen nodig om retinoïnezuur te worden) die langzamer werkt dan retinol en retinaldehyde. Het wordt gemaakt door een combinatie van retinol en palmitinezuur, een vetzuur. Het wordt vaak gebruikt als antioxidant tegen huidveroudering en is een goede optie voor retinoïden als je een droge, gevoelige huid hebt of vroegtijdige tekenen van beschadiging of huidveroudering. Onderzoek heeft aangetoond dat dit ingrediënt veilig is voor plaatselijke toepassing op de huid en wordt vaak gebruikt in producten met concentraties tussen 0,1% en 0,5%. Leuk weetje: dit is de vorm van vitamine A die de huid van nature opslaat voor bescherming. Retinoïden op recept vs vrij verkrijgbare retinoïden Retinoïden zijn verkrijgbaar op recept of als vrij verkrijgbare huidverzorgingsproducten. Het grootste verschil is de sterkte van de retinoïden. Over het algemeen zijn sterkere retinoïden op recept verkrijgbaar, zoals tretinoïne en adapaleenproducten met een hogere sterkte en tazaroteen, terwijl mildere retinoïden, zoals retinaldehyde en retinol, vrij verkrijgbaar zijn. Retinoïden op recept werken sneller, omdat ze geen tijd nodig hebben om te worden omgezet in retinoïnezuur. Dit betekent echter niet dat retinoïden die vrij verkrijgbaar zijn niet effectief zijn. Naast plaatselijke retinoïden op recept zijn er ook orale retinoïden op recept, zoals isotretinoïne (voorheen Accutane®) dat helpt bij ernstige acne (15). Orale retinoïden zijn krachtiger dan plaatselijke retinoïden en worden alleen voorgeschreven in vergevorderde huidaandoeningen, zoals cystische of nodulaire acne of gevallen van acne die niet goed hebben gereageerd op andere behandelingen. Hoe gebruik je retinoïden? We raden aan om retinoïden in je avondroutine te gebruiken, omdat ze de gevoeligheid van je huid voor uv-stralen kunnen verhogen, tenzij je dagelijks SPF gebruikt. Begin met reinigen, tonen en exfoliëren met een leave-on exfoliant Volg daarna met je andere huidverzorgingsproducten in volgorde van dunste naar dikste textuur, inclusief je retinoïde product, en sluit af met een hydraterende nachtcrème met bescherming voor je huidbarrière voor 's nachts en een dagcrème met SPF voor overdag. Begin je voor het eerst met retinoïden? Bouw het gebruik dan langzaam op met 2-3 keer per week. Als je huid eenmaal gewend is, kun je het gebruik verhogen naar 1-2 keer per dag, op basis van tolerantie. Let ook goed op de verpakking. Retinoïden zijn antioxidanten en daarom zeer gevoelig voor licht en lucht. Om je formule stabiel en effectief te houden, moet je het dus in luchtdichte en ondoorzichtige verpakkingen bewaren. Vermijd retinoïden in een glazen verpakking te allen tijde! Het is helaas een verspilling van geld. Wanneer moet je beginnen met retinoïden? Het wordt aanbevolen om als twintiger te beginnen met het gebruik van retinoïden om huidveroudering tegen te gaan, omdat op dat moment het natuurlijke celvernieuwingsproces en het vermogen van de huid om huidverstevigende stoffen aan te maken beginnen te vertragen. Retinoïden gebruiken voor je twintigste om huidveroudering tegen te gaan heeft weinig zin, want voor die tijd functioneert de huid nog op gezonde en jeugdige wijze. De uitzondering: tieners kunnen retinoïden overwegen om hardnekkige acne te bestrijden. Als je last hebt van hardnekkige puistjes in je puberteit, kun je het beste een dermatoloog raadplegen voor een recept of om de vrij verkrijgbare retinoïde opties te bespreken. Kun je retinoïden combineren met andere actieve ingrediënten? Ja, je kunt retinoïden met andere actieve ingrediënten combineren. Het idee dat je dat niet kunt is gebaseerd op verkeerde informatie en verouderd onderzoek. Het is echter wel belangrijk om bij het introduceren van nieuwe actieve ingrediënten goed je huid in de gaten te houden. Het gebruik van retinoïden en chemische exfolianten, zoals BHA (salicylzuur) en AHA (glycolzuur), in dezelfde routine of op afwisselende avonden, kan de zichtbare resultaten verbeteren. Er wordt vaak gedacht dat het gebruik van deze twee ingrediënten de huid te veel kan exfoliëren, maar het is echter een fabel dat retinoïden de huid kunnen exfoliëren. Ze stimuleren alleen een gezonde celvernieuwing. Vitamine C en retinoïden in dezelfde huidverzorgingsroutine is niet iets om te vermijden, maar juist een recept voor bescherming tegen schadelijke invloeden van buitenaf. Beide ingrediënten zijn antioxidanten, en beschermen tegen schadelijke invloeden van buitenaf, zoals luchtvervuiling en uv-stralen, wat de huid kan verouderen (16). Laten we gaan kijken naar het combineren van niacinamide en retinoïden. Niacinamide kalmeert de huid en versterkt de huidbarrière (17). Het gebruik van niacinamide in een routine met retinoïden kan de huid helpen om retinoïden beter te verdragen, waardoor een deel van de gevoeligheid die sommige mensen kunnen krijgen bij het gebruik ervan wordt voorkomen. Zowel retinoïden als niacinamide hebben ook anti-aging eigenschappen en kunnen de talgproductie in balans brengen en poriën verfijnen. Door de twee samen te gebruiken, versterken ze elkaar op een manier die niet schadelijk is voor de huid. Zijn retinoïden veilig? Retinoïden zijn één van de meest onderzochte groepen cosmetische ingrediënten met een langdurig record op het gebied van veiligheid en effectiviteit (18). Retinoïden blijven de hoeksteen in het arsenaal van skincare lovers en de meeste dermatologen. Dr. Corey L. Hartman, gediplomeerd dermatoloog, voegt hieraan toe: “Tazaroteen is aantoonbaar één van de beste en meest effectieve middelen, vooral voor mensen met een gemengde huid.” Hoewel retinoïden veilig zijn, wordt het afgeraden om retinoïden, met name tretinoïne, te gebruiken als je zwanger bent of borstvoeding geeft, omdat een te hoge blootstelling aan retinoïden in deze periode schadelijk kan zijn (19). Dr. Hartman legt deze richtlijn verder uit: “Er is geen bewijs dat dit ondersteunt als we verwijzen naar plaatselijke retinoïden. Dit kwam van geëxtrapoleerde onderzoeken van orale isotretinoïne en de oorspronkelijke onderzoeken met tazaroteen toen het was goedgekeurd voor psoriasis en werd gebruikt op grote lichaamsoppervlakken van huid met een aangetaste huidbarrière.” Het algemene advies is echter om het te vermijden tijdens de zwangerschap. De meeste enthousiaste skincare gebruikers hebben weinig problemen met het toevoegen van een retinoïde die past bij hun huidtype en huidproblemen aan hun routine. Maar omdat retinoïden sterk actieve ingrediënten zijn, kunnen ze bijwerkingen hebben. De bijwerkingen van retinoïden zijn bijvoorbeeld: Roodheid bij lichte huidskleuren en donkere of paarse huidverkleuringen bij donkere huidskleuren op de delen waar de retinoïden zijn aangebracht. Droge huid of schilfers. Gevoeligheid, jeuk of een trekkerig gevoel. Een gloeiend gevoel wat lijkt op verbranding door de zon, met of zonder roodheid. Ervaar je één van de bovenstaande bijwerkingen, dan heb je een aantal opties. Je kunt de frequentie van het gebruik van de retinoïde verminderen. In plaats van dagelijks gebruik kun je het drie keer per week aanbrengen. Het probleem kan ook liggen bij de sterkte van je product. Experimenteer met een lagere sterkte retinoïde en bekijk hoe je huid daarop reageert. Vergeet niet dat sommige retinoïden nog steeds effect hebben bij lage concentraties, dus je hoeft je geen zorgen te maken dat je geen resultaten ziet. Je kunt ook gebruik maken van een “sandwich” methode, waarbij je een retinoïde tussen twee lagen van een hydraterend, verzachtend serum of nachtcrème aanbrengt, wat helpt om de gevoeligheid bij het gebruik van retinoïden te verminderen. Andere overwegingen voor retinoïden Retinoïden werken het beste in een routine die zonneschade beperkt en vol zit met antioxidanten en huidherstellende ingrediënten, zoals ceramiden en hyaluronzuur. Beperk zonneschade door het gebruik van een breedspectrum SPF 30 of hoger en je elke twee uur opnieuw in te smeren wanneer je wordt blootgesteld aan uv-stralen. Het dragen van een hoed met brede rand, zonnebril, shirt met lange mouwen en lange broek met een UPF (ultraviolet beschermingsfactor) wordt ook aangeraden. Tot slot is het belangrijk om te onthouden dat huidverzorging een cocktailbenadering vereist voor zichtbare resultaten en een optimale gezondheid van de huid. Retinoïden zijn geweldige aanvullingen op deze essentiële aanpak als ze veilig en verantwoord worden gebruikt. Bronvermelding: American Journal of Clinical Dermatology, januari 2022, pagina's 69-81 European Handbook of Dermatological Treatments, oktober 2023, pagina's 1,741-1, 761 Nutrients, juli 2022, pagina's 1-12 Advances in Dermatology and Allergology, augustus 2019, pagina's 392- 397 British Journal of Dermatology, oktober 2023, pagina's i17-i23 Dermatology and Therapy, juni 2017, pagina's 293-304 The Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology, september 2021, pagina's 33-40 Pharmaceuticals, augustus 2020, pagina's 1-22 Photochemistry and Photobiology, november 2023, ePublicatie Journal of Cutaneous Medicine and Surgery, januari 2022, pagina's 71-78 U.S. Food and Drug Administration, webpagina, maart 2024 Therapeutics and Clinical Risk Management, augustus 2007, pagina's 621-624 The Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology, november 2011, pagina's 22-29 Journal of the German Society of Dermatology, december 2008, pagina's 1023- 1031 Drug Design, Development and Therapy, augustus 2023, pagina's 2573-2591 Journal of the American Academy of Dermatology, maart 2022, pagina's S27-S37 Journal of the American Academy of Dermatology, september 2022, pagina AB16 International Journal of Toxicology, 1987, pagina's 279-320 Canadian Family Physician, juni 2011, pagina's 665-667